COP29 (İqlim Dəyişiklikləri üzrə Tərəflərin Konfransı) qlobal iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizədə əhəmiyyətli bir addımdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının iqlim dəyişikliyi çərçivə konvensiyasının (UNFCCC) növbəti illik iclası olaraq, COP29 2024-cü ildə keçirilməsi planlaşdırılır və dünya liderləri, mütəxəssislər, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri bir araya gəlir.
Məqsəd, iqlim dəyişikliyinin qarşısını almaq, adaptasiya tədbirləri görmək və maliyyə resurslarını təmin etmək üçün beynəlxalq səyləri gücləndirməkdir. 2023-cü ildə 28-cisi keçirilən BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransının sonunda COP29 üçün 3 ölkə təklif edilmişdir. Səs çoxluğu nəticəsində Ermənistan, Macarıstan və Azərbaycanın arasında bu möhtəşəm tədbirə ev sahibliyi haqqını Azərbaycan qazanmışdır.
COP29-un məqsədlərinə nəzər saldıqda, əsas məqsədinin Paris Sazişinin məqsədlərini yerinə yetirmək üçün ölkələrin konkret və ambisiyalı addımlar atmasını təmin etmək olduğunu görürük. Paris Sazişi, qlobal orta temperatur artımını sənaye öncəsi dövr səviyyələrinə nisbətən 2°C-dən aşağıda saxlamağı və mümkün olduğu halda bu artımı 1,5°C-lə məhdudlaşdırmağı hədəfləyir. Bu məqsədlərə çatmaq üçün COP29-da aşağıdakı prioritetlər diqqət mərkəzində olacaq:
- Milli Səviyyədə Təyin Edilən Töhfələr (NDC-lər):Ölkələrin öz milli səviyyədə təyin etdikləri iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə tədbirlərini (NDC-lər) gücləndirmələri və yeniləmələri tələb olunur. Bu, ölkələrin öz hədəflərini daha ambisiyalı etməsi və tətbiq olunan tədbirləri genişləndirməsi anlamına gəlir.
- Maliyyə Dəstəyi:İqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma və qarşısını alma tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün inkişaf etməkdə olan ölkələrə maliyyə dəstəyi təmin etmək zəruridir. COP29-da, maliyyə axınlarının artırılması və daha şəffaf olması istiqamətində qərarlar qəbul ediləcək.
- Texnologiya Transferi və Kapasite İnkişafı:İqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə yeni texnologiyaların inkişafı və bu texnologiyaların inkişaf etməkdə olan ölkələrə ötürülməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. COP29, bu sahədə əməkdaşlığın gücləndirilməsi və təcrübə mübadiləsinin artırılması üçün platforma olacaq.
- Adaptasiya və Zərərlərin Azaldılması:İqlim dəyişikliyinin təsirlərinə uyğunlaşma tədbirləri və iqlim hadisələrindən qaynaqlanan zərərlərin azaldılması üçün tədbirlər müzakirə olunacaq. Bu sahədə inkişaf etməkdə olan ölkələrə dəstək xüsusi diqqət tələb edir.
Cop29, Birləşmiş Millətlər İqlim Dəyişikliyi Çərçivə Konvensiyası çərçivəsində keçirilən növbəti Tərəflər Konfransı olmuşdur. Bu konfrans 2022-ci il noyabrın 6-dan 18-dək İsveçrənin Şarm-əl-Şeyx şəhərində baş tutub.
Konfransın əsas məqsədi iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə sahəsində mövcud öhdəliklərin gücləndirilməsi və yeni strategiyaların müəyyən edilməsi olub. Müzakirələr zamanı əsas diqqət aşağıdakı məsələlərə yönəldilmişdir:
- Parisdən sonra iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə sahəsində əldə olunan nailiyyətlərin qiymətləndirilməsi;
- Təbii fəlakətlərə və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı digər təhdidlərə qarşı davamlılığın artırılması;
- Maliyyə, texnologiya və bilik mübadiləsi sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi;
- Təbii ehtiyatlardan istifadə və karbon emissiyalarının azaldılması üzrə yeni hədəflərin müəyyənləşdirilməsi.
Konfransın nəticəsi olaraq Şarm-əl-Şeyx Bəyannaməsi qəbul olunmuşdur. Bu sənəddə əsas olaraq, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə ölkələrin öhdəliklərinin və əməkdaşlığının gücləndirilməsi, maliyyə, texnologiya və bilik mübadiləsinin artırılması, habelə təbii ehtiyatların davamlı istifadəsi və karbon neytral iqtisadiyyata keçid məsələləri əks olunub.
Nəticə olaraq qeyd edə bilərəm ki, COP29, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal səylərin davamı və gücləndirilməsi üçün kritik bir mərhələdir. Mənim nəzərimcə, Paris Sazişinin məqsədlərinə çatmaq üçün dünya ölkələri daha ambisiyalı tədbirlər qəbul etməli və bu tədbirlərin yerinə yetirilməsində qətiyyətli olmalıdırlar.Sözsüz ki, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə əldə olunacaq uğurlar, yalnız hökumətlərin deyil, həm də vətəndaş cəmiyyətinin və biznes sektorunun fəal iştirakı ilə mümkündür. COP29, bu istiqamətdə qlobal əməkdaşlıq və koordinasiyanın gücləndirilməsi üçün əvəzolunmaz bir platforma olacaq.
Bu məqalə ilə, COP29-un əhəmiyyətini, məqsədlərini və gözlənilən nəticələrini təsvir etməyə çalışdım. Şübhəsiz ki, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal səylərin davamı üçün COP29, vacib bir mərhələ olacaqdır.
Minarə Maksumova,
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin
(UNEC) Maliyyə və mühasibat fakültəsinin “Maliyyə” ixtisası üzrə təhsilin III ili, 682 saylı qrup tələbəsi
