UNEC Tərcümə Mərkəzinin Nobel mükafatı laureatları haqqında növbəti tərcüməsini təqdim edirik:
Nobel mükafatı laureatları Pol Milqrom və Robert Wilson hərracların fəalliyyətini araşdırıblar. Onlar radiotezliklər kimi ənənəvi üsulla satışı çətin olan əmtəə və xidmətlərin yeni auksion formatlarını tətbiq etmək üçün öz düşüncələrini irəli sürmüşlər. Onların kəşfləri bütün dünyada satıcı, alıcı və vergi ödəyicilərinə xeyli fayda vermişdir.
İnsanlar bir qayda olaraq əmtəəni ən yüksək qiymət verənə satıblar və ya ən ucuz təklif edəndən alıblar. Hal-hazırda hərraclarda hər gün astronomik pul məbləğində təklif edilən obyektlər əldən-ələ keçir, təkcə məişət əşyaları, incəsənət və qədim əşyalar deyil, həm də qiymətli kağızlar, minerallar və enerji də bu qəbildəndir. Dövlət satınalmaları hərrac şəklində də həyata keçirilə bilər.
Hərrac nəzəriyyəsindən istifadə edərək tədqiqatçılar tender və yekun qiymətlər, hərrac formatı üçün müxtəlif qaydaların nəticələrini anlamağa çalışırlar. Təhlil etmək çətindir, çünki iddiaçılar mövcud məlumatlara əsaslanaraq özlərini məqsədəuyğun şəkildə aparırlar. Onlar həm öz biliklərinə, həm də digər iddiaçıların biliyinə inandıqlarını bildirirlər.
Robert Wilson ümumi dəyəri olan obyektlərin auksion nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi - bu, əvvəlcədən qeyri-müəyyən olan, lakin sonda hamı üçün eyni olan dəyərdir. Nümunələr radiotezliklərin gələcək dəyərini və ya müəyyən bir ərazidə faydalı qazıntıların həcmini əhatə edir. Wilson göstərdi ki, nə üçün rasional iddiaçılar tender təkliflərini ümumi dəyərin ən yaxşı təxmini göstəricisindən aşağıda yerləşdirməyə meyllidirlər: onlar qalibin çox pul ödəməsindən və uduzmasından narahatdırlar.
Paul Milqrom, yalnız ümumi dəyərlərə deyil, həm də iddiaçıdan iddiaçıya dəyişən, özəl dəyərlərə imkan verən daha ümumi auksion nəzəriyyəsini formalaşdırdı. O, bir sıra tanınmış auksion formatlarında təklif strategiyalarını təhlil edərək nümayiş etdirdi ki, iddiaçılar tender zamanı təxmin edilən dəyərlər haqqında daha çox məlumat əldə etdikdə, format satıcıya daha yüksək gəlir gətirəcək.
Zaman keçdikcə cəmiyyət istifadəçilər arasında eniş yerləri və radiotezliklər kimi mürəkkəb obyektlər ayırdı. Buna cavab olaraq, Milqrom və Wilson maksimum gəlirdən daha çox geniş ictimai faydaya əsaslanan bir satıcı adından eyni vaxtda bir-biri ilə əlaqəli bir çox obyekti hərraca çıxarmaq üçün yeni formatlar icad etdilər. 1994-cü ildə ABŞ səlahiyyətliləri ilk dəfə radiotezlikləri telekommunikasiya operatorlarına satmaq üçün hərrac formatlarından birini istifadə etdilər. O vaxtdan bəri bir çox başqa ölkələr də bu addımı atdılar.
Mükafat komitəsinin sədri Peter Fredrikson deyir: “Bu ilki İqtisadiyyat elmləri laureatları fundamental nəzəriyyə ilə başladılar, sonradan əldə etdikləri nəticələri təcrübədə istifadə etdilər və bu, bütün dünyaya yayıldı. Onların kəşfləri cəmiyyətə böyük fayda verir”.
