Müasir şəraitdə ekoloji problemlərin həlli iqtisadi sistemdə gedən dəyişikliklərin həm səbəbi, həm də nəticəsi kimi çıxış edir və bu istiqamətdə eko-innovasiyaların rolunu qeyd etmək istərdim.
Ümumiyyətlə, Eko-innovasiyalar – elə bir yeniliklərdir ki, onlar qənaətcil inkişafa əhəmiyyətli dərəcədə şərait yaradır, ətraf mühitə ağırlıq yaratmamaq qabiliyyətinin artırılması və ya təbii ehtiyatlardan daha səmərəli və məsuliyyətli istifadənin təmin edilməsi hesabına istehsalın ətraf mühitə təsirini azaldır. Onlar davamlı inkişaf, aşağı karbon tullantıları və resursdan səmərəli istifadə edən yaşıl iqtisadiyyata keçid üçün vacibdir.
Eko-innovasiyaların yaşıl iqtisadi dəyişikliklərə səbəb olmasının bir neçə yollarını qeyd etmək olar:
• Ətraf mühitə təsirlərin azaldılması. Eko-innovasiyalar biznesə istixana qazları emissiyasını azaltmağa, su ehtiyatlarından qənaətli istifadəni və tullantıların yaranma mənbələrini minimallaşdırmağa kömək edə bilər. Bu, əməliyyat xərclərinin azalmasına və ətraf mühitin yaxşılaşdırılmasına səbəb ola bilər.
• Resurs səmərəliliyinin artırılması (ekodizayn). Eko-innovasiyalar, daha yüngül və daha möhkəm olan yeni materialların hazırlanmasını nəzərdə tutur və ya təkrar emalı asanlaşdıran məhsulların dizaynı hesabına müəssisələrə resurslardan daha səmərəli istifadə etməyə köməklik edə bilər. Bu, xərclərin azalmasına və rəqabət qabiliyyətinin artmasına səbəb ola bilər.
• Yeni iqtisadi imkanların yaradılması. Eko-innovasiyalar yaşıl iqtisadiyyatda yeni bazarlar və iş yerləri yarada bilər. Məsələn, bərpa olunan enerji texnologiyalarının inkişafı istehsal, quraşdırma-tikinti və texniki xidmət sahələrində yeni iş yerlərinin yaradılmasına səbəb olur.
Yaşıl iqtisadi dəyişikliklərə təkan verən bir çox eko-innovasiya nümunələri mövcuddur:
• Elektriklə işləyən nəqliyyat vasitələri: Bu tipdən olan eko-nəqliyyat vasitələri havanın çirklənməsini və son nəticədə iqlim dəyişikliyini azaltmağa kömək edən sıfır emissiyaya malikdir. Onlar həmçinin, getdikcə daha sərfəli və səmərəli olurlar ki, bu da onları istehlakçılar üçün daha cəlbedici edir.
• Günəş panelləri: Günəş panelləri günəş işığını təmiz və bərpa olunan enerji mənbəyi olan elektrik enerjisinə çevirir. Son illərdə günəş panellərinin qiyməti əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdır və bu, onları müəssisələr və ev təsərrüfatları üçün daha əlverişli bir seçim edir.
• Bioloji parçalana bilən plastiklər: Bioloji parçalana bilən plastiklər təbii, məsələn, qarğıdalı nişastası və ya şəkər qamışı kimi bərpa olunan resurslardan hazırlanır. Onlar ətraf mühitdə təbii yolla parçalanır, quruya və suya, dəniz və okeanlara atılan plastik tullantıların miqdarını azaldır.
Eko-innovasiya bir sıra üstünlüklər gətirir, o cümlədən:
• İş yerlərinin yaradılması: eko-innovasiya yaşıl iqtisadiyyatda istehsal, texniki xidmət və s. bu kimi yeni iş yerləri yarada bilər.
• Artan rəqabətqabiliyyətliliyi: eko-innovasiyalar müəssisələrə əməliyyat xərclərini azaltmağa və ətraf mühitlə bağlı fəaliyyətlərini yaxşılaşdırmağa və bunun nəticəsində rəqabət qabiliyyətinin artmasına səbəb ola bilər.
• Ətraf mühitə təsirlərin azaldılması: Eko-innovasiyalar bizneslərə müxtəlif növdən olan tullantıların əmələ gəlməsini azaltmağa kömək edər ki, bu da davamlı inkişafa və sağlam ətraf mühitin formalaşmasına gətirib çıxara bilər.
Eko-innovasiyalar yaşıl iqtisadiyyata keçid üçün vacibdir. Eko-innovasiya həm də sahibkarlar üçün yeni imkanlar yaradır: xərcləri azaldır, artım üzrə yeni imkanları əldə etməyə və müştərilərin gözündə müəssisənin imicini yaxşılaşdırmağa imkan verir. Eko-innovasiyaya sərmayə qoymaqla biznesmenlər daha davamlı və firavan gələcək yaratmaq imkanlarını əldə edirlər.
UNEC-in Biznes və menecment fakültəsinin
tələbəsi İsa Niyazlı
