COP29-a ev sahibliyi etmək Azərbaycanın qlobal ekoloji liderliyə sadiqliyini nümayiş etdirir

az.trend.az

Dünya iqlim dəyişikliyi, "yaşıl enerji"yə keçid, müxtəlif fəsadlarının səbəb və faktorları hər kəsin diqqətini cəlb edən mühüm mövzulardır.

Bunu Trend-ə açıqlamasında Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində (UNEC) Elmi fəaliyyətin təşkili şöbəsinin müdiri, siyasi alim, Xanım Tədqiqatçılar Şurasının rəhbəri, İsveçrə Empirik Metodlar işçi qrupunun direktoru Nərgiz Hacıyeva deyib.

Onun sözlərinə görə, neft, qaz, kömür kimi fosil yanacaqların geniş istifadəsi dünya iqlim dəyişikliyinə səbəb olan əsas faktorlardan biridir.

"Bu yanacaqların yanması karbon dioksid və digər fəsadlı qazların atmosferə buraxılmasına səbəb olur. Sanəyeləşmiş ölkələrdə kiçik və ya mərkəzi olmayan emissiyaların artması dünyada iqlim dəyişikliyinin əsas səbəblərindən biridir. Sənayeləşmə prosesləri səbəbindən bir çox zərərli maddələr atmosferə buraxılır. Belə ki, fosil yanacaqların istifadəsinin azaldılması və ya "yaşıl enerji"yə keçid hər bir ölkədə müəyyən hərəkətlərə yol verir.

Hidroelektrik, külək enerjisi, günəş enerjisi kimi yenilənəbilən enerji mənbələri alternativ enerji mənbələri kimi önə çıxır və iqlim dəyişikliyi ilə ən yaxşı mübarizə üsullarından biri kimi görülür. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, "yaşıl" siyasətə keçid mühüm maliyyə mənbəyi tələb edir və dünya təcrübəsində "yaşıl" siyasətin həyata keçirilməsi üçün mütləq şəkildə müvafiq infrastrukturların və texniki bazanın olması vacibdir. Bu cür texniki baza İsveçrə, Norveç, İsveç kimi ölkələrdə artıq yaradılıb.

Azərbaycanın təbii ehtiyatlarının zənginliyi yenilənəbilən enerji mənbələrinin istifadəsi üçün böyük potensial təşkil edir. Günəş enerjisi, külək və su enerjisi kimi yenilənəbilən enerji mənbələrinin geniş istifadəsi ölkənin "yaşıl enerji" potensialının artırılmasında mühüm rol oynayacaq. Mühüm bir faktı qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycanın "yaşıl enerji" sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı da əhəmiyyətli rola malikdir. 2022-ci ildə Azərbaycanın Macarıstana elektrik enerjisi idxalı bu əməkdaşlığın bir nümunəsidir. Bu cür əməkdaşlıqlar ölkənin "yaşıl enerji" sahəsində inkişaf etməsinə yardım edir".

N.Hacıyeva bildirib ki, bundan əlavə, Qarabağ təbii resurslarla zəngin olan bir bölgədir və potensialında çox sayda "yaşıl enerji" mənbələri mövcuddur.

"Bölgədə ən önəmli "yaşıl enerji" mənbəyi su enerjisi ilə bağlıdır. Qarabağda çox sayda axın, göl və çay var ki, bu da su gücünün optimal istifadəsi üçün böyük bir potensial təşkil edir. Bundan başqa, Qarabağda külək və günəş enerjisi də istifadə üçün uyğun şəraitə malikdir. Hazırda UNEC-Xanım Tədqiqatçılar Şurası tədqiqat mərkəzi İsveçrə "yaşıl iqtisadiyyat" modelinin Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə tətbiq edilməsi sahəsində tədqiqat aparmaqdadır və Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində (UNEC) qəbul edilən "yaşıl" siyasət (Green UNEC policy) universitet cəmiyyətini "yaşıl" siyasətə təşviq edən mühüm bir addımdır.

2022-ci il dekabrın 17-də Buxarestdə Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan hökumətləri arasında "yaşıl" enerjinin inkişafı və ötürülməsi sahəsində Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Saziş imzalanıb. Bu saziş bu ölkələr arasında "yaşıl enerji"nin inkişafı və ötürülməsi sahəsində əməkdaşlığın təşviqi istiqamətində mühüm addımdır.

Gücləri birləşdirərək, onlar bərpa olunan enerji mənbələrinin potensialından istifadə etməyi və regionda davamlı təcrübələri təşviq etməyi hədəfləyirlər. Bu strateji tərəfdaşlıq Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstanın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə, daha yaşıl və daha davamlı enerji sektoruna keçidlə bağlı öhdəliklərini vurğulayır".

Şöbə müdiri bildirib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı ənənəvi olaraq mədən yanacaqlarına, xüsusən də neft və qaza əsaslanır.

"Belə ki, COP29-a ev sahibliyi etmək Azərbaycanın qlobal ekoloji liderliyə sadiqliyini və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə beynəlxalq səylərə töhfə verməyə hazır olduğunu nümayiş etdirir. Bu, ölkəyə iqlimlə bağlı problemlərin həllində öz təşəbbüslərini, nailiyyətlərini və töhfələrini nümayiş etdirmək imkanı verir. COP29 iqlim dəyişikliyi və "yaşıl" siyasət üzrə ictimai məlumatlılığı artırılmasında, milli və qlobal səviyyədə iqlim fəaliyyətinə dəstəyin səfərbər edilməsində vacib rol oynayacaq. O, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları, gənclər qrupları və digər maraqlı tərəflər üçün daha səmərəli ekoloji siyasətləri müdafiə etmək, siyasətçilərlə dialoqa girmək və davamlı təcrübələri təşviq etmək üçün platforma təqdim edəcək.

Şübhəsiz, "yaşıl iqtisadiyyat"a keçid əhəmiyyətli investisiyalar və mövcud infrastrukturun yenidən qurulmasını, eyni zamanda, günəş, külək və su elektrik enerjisi kimi bərpa olunan enerji infrastrukturuna əhəmiyyətli investisiya tələb edir. "Yaşıl enerji" texnologiyalarının qəbuluna texnoloji təcrübə və infrastrukturun çatışmazlığı mane ola bilər. Bərpa olunan enerji texnologiyalarının hazırlanması və tətbiqi qabaqcıl avadanlıq və bacarıqlı mütəxəssislərə çıxış tələb edir.

Geniş əhali və siyasətçilər arasında "yaşıl enerji" texnologiyaları və onların faydaları haqqında məlumatlılığın və anlayışın az olması bərpa olunan enerji təşəbbüslərinin dəstəklənməsinə mane ola bilər. Ölkəmizdə bəzi universitetlərdə köhnəlmiş infrastruktur və dayanıqlı təcrübə üçün əlverişli olmayan imkanlar var. Binaların yenidən qurulması, enerjiyə qənaət edən sistemlərin quraşdırılması və tullantıların idarə edilməsi üçün həllərin tətbiqi əhəmiyyətli investisiyalar tələb edir. "Yaşıl" infrastruktura investisiyaların prioritetləşdirilməsi, fənlərarası tədqiqat və təhsilin təşviqi, əməkdaşlığın və tərəfdaşlıqların təşviqi Azərbaycan universitetlərində "yaşıl" siyasətə çıxışın inkişafı istiqamətində mühüm addımlardır.

Nəticə etibarilə, "yaşıl" siyasətə keçid cəmiyyətdə "yaşıl iqtisadiyyat" və "yaşıl siyasət"lə bağlı maarifləndirmənin aparılması, mühüm tədqiqat layihələri və beynəlxalq qrantlara müraciətin vacibliyini və bu istiqamətdə mühüm tədqiqat seminarlarının təşkilinin əhəmiyyətini önə çıxarır", - deyə o qeyd edib.