Bu gün Azərbaycan gələcəyə istiqamətlənib. İqtisadi islahatlar uğurla inkişaf edir, kənd təsərrüfatı və sənaye yüksək səmərəlilik nümayiş etdirir. Biznes üçün gözəl şərait yaradılıb. Azərbaycan xalqı quruculuqla məşğuldur. Əlbəttə, çox iş görülüb, lakin ölkənin daha da firavanlaşması üçün qarşıya daha da yüksək məqsədlər və genişmiqyaslı vəzifələr qoyuruq.
İlham ƏLIYEV
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Müasir dünyada hər bir dövlətin pul siyasəti milli iqtisadiyyatın makroiqtisadi tənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Koordinasiya olunmuş və balanslaşdırılmış bu siyasətin aparılması iqtisadi sistemin davamlı inkişafının böyük dərəcədə asılı olduğu iqtisadi idarəetmənin ən vacib aspektidir. İqtisadiyyatın idarə edilməsi və tənzimlənməsi bir-biri ilə əlaqəli və müəyyən bir sistemi təmsil edən bir sıra elementlərin mövcudluğunu nəzərdə tutur.
Әhalinin vә biznesin dәstәklәnmәsi istiqamәtindә qәbul olunan antiböhran planı, monetar şәraitin yumşaldılması vә makroprudensial siyasət iqtisadi fəallığın zəifləməsinin qarşısını almış, iqtisadi subyektlәrin gәlirlәrindәki itkilәri qismәn kompensasiya etmәyә imkan vermişdir. Bu il dә Mәrkәzi Bankın pul siyasәti makroiqtisadi dayanıqlığın әsas sütunlarından olan qiymәt sabitliyinә yönәldilәcәkdir. Pul siyasәtini hәyata keçirәrkәn Mәrkәzi Bank inflyasiyaya tәsir edәn başlıca xarici vә daxili amillәri diqqәt mәrkәzindә saxlayacaqdır. İnflyasiya hәdәfinә nail olmaq mәqsәdilә monetar siyasәtin səmərəliliyini artırmaq üçün әlavә tәdbirlәr görülәcәkdir.
Qeyd edək ki, hələ 2020-ci ildә hәyata keçirilәn səmərəli monetar vә prudensial siyasәt ölkәdә makroiqtisadi vә maliyyә sabitliyini tәmin etmәyә imkan vermiş, bu istiqamәtdә müәyyәnləşdirilən başlıca hәdәflәrә nail olunmuşdur. Aşağı inflyasiya, milli valyutanın alıcılıq qabiliyyәtinin qorunması, maliyyә sektorunun bütün seqmentlәrindә sabitlik vә inkişaf ötən ilin başlıca nәticәlәri kimi diqqət çəkmişdir. Cari ildədə milli iqtisadiyyatda makroiqtisadi sabitliyin daha da dәrinlәşdirilmәsi, iqtisadi artım trayektoriyasına qayıdış vә iş yerlәrinin bәrpası, bu hәdәflәrin reallaşdırılması üçün ölkәdә hәyata keçirilәn makroiqtisadi siyasәtin səmərəli koordinasiyasına prioritet istiqamət kimi yanaşılacaq, maliyyә sabitliyinin qorunmasına, bu sektorun bütün seqmentlәrindә inkişaf vә dәrin islahatların, maliyyә dәrinliyinin, habelə inklüzivliyinin yüksәldilmәsinə mühüm önəm veriləcəkdir.
Son illər ölkədə makroiqtisadi və maliyyə sabitliyinin qorunması Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının fəaliyyətinin başlıca prioritetlərini təşkil etmişdir. Ötən ilin ikinci yarısından etibarən dünyanın əksər ölkələrində olduğu kimi, respublikamızda da inflyasiya təzyiqləri artsa da, ümumilikdə makroiqtisadi sabitlik təmin olunmuşdur.
Bu il ərzində Mərkəzi Bankın pul siyasəti həm də makroiqtisadi dayanıqlığın əsas sütunlarından olan qiymət sabitliyinə yönəldiləcəkdir. Pul siyasətini həyata keçirərkən Mərkəzi Bank inflyasiyaya təsir edən başlıca xarici və daxili amilləri diqqət mərkəzində saxlayacaqdır. İnflyasiya hədəfinə nail olmaq məqsədilə monetar siyasətin səmərəliliyini artırmaq üçün əlavə tədbirlər görüləcəkdir.
Xatırladaq ki, pul və valyuta siyasətinin müəyyənləşdirilməsi və reallaşdırılması, dövlətin ödəmə sisteminin tənzimlənməsi, eyni zamanda, inkişafı, bank nəzarətinin həyata keçirilməsi, dövlətin beynəlxalq qızıl-valyuta ehtiyatlarının saxlanılması, həmçinin idarəedilməsi – bütün bunlar yalnız vacib funksiyaların bir hissəsidir.
Demək olar ki, bütün mərkəzi banklarda iqtisadiyyata təsir etmək üçün müəyyən metodlar mövcuddur. Ənənəvi olaraq bunlara daxildir: girov və minimum ehtiyatlar siyasəti; açıq bazar əməliyyatları; depozit vəpul siyasəti. Bununla birlikdə, standart metodlar dəstinin məzmunu və müxtəlif ölkələrin bankları tərəfindən tətbiq edilməsinin birləşməsi də bir sıra şərtlərdən asılıdır. Müxtəlif ölkələrin mərkəzi banklarının müasir strategiyalarını ənənəvi pul siyasəti konsepsiyalarına çatdırmaq cəhdləri göstərdi ki, nə monetarizm, nədə dövlət tənzimləmə nəzəriyyəsi ölkə iqtisadiyyatına təsir praktikasında öz ifadəsini tapır.
Uzunmüddətli perspektivdə Mərkəzi Bankın strategiyasının seçilməsinin uzlaşma variantına etibar etmək olar. Eyni zamanda, hazırda inzibati tənzimləmə metodları ilə müqayisədə prioritet getdikcə bazar mexanizmlərinə verilir. Buna misal kimi bir nümunə–ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində bəzi Avropa ölkələrində Avstriya, İtaliya, Fransa və s.) bank qanunvericiliyinin liberallaşdırılmasıdır. Mərkəzi bankların strategiyasını müəyyənləşdirmək üçün əsas prinsiplərdən biri milli iqtisadiyyatda pul kütləsinin artım sürətinin tənzimlənməsinə və ya hər hansı sabit xarici valyutaya münasibətdə milli pul vahidinin məzənnəsinin tənzimlənməsinə yönəlməsidir.
Mərkəzi Bankın məqsədi kredit təşkilatlarının kredit imkanlarını azaltmaq üçün yenidən maliyyələşdirmə xərclərini yüksəltmək əvəzinə, uçot dərəcəsini yüksəltməlidir. Bununla birlikdə, bu tədbir pul bazarında bir eniş tendensiyası ilə müşahidə olunarsa, istənilən səmərəni verməyəcək, çünki bu halda kredit təşkilatları banklararası kreditlərə daha çox diqqət yetirəcəklər.
Bu hədəfə çatmaq üçün Mərkəzi Bankın pul bazarına digər metodlarla təsir göstərməsi lazımdır (minimum ehtiyat faizlərini artırmaqla və s.). Şərait bərabər olduqda, endirim nisbətində təsirli bir artımın mövcudluğu vəziyyətində kommersiya bankları üçün yenidən maliyyələşmə bahalaşacaq və bu da nəticədə ölkədə kreditlərin maya dəyərinin artmasına gətirib çıxaracaq.
Bununla birlikdə, böyük banklar tez-tez marjaları azaltmaq və daha geniş müştəri cəlb etmək üçün Mərkəzi Bankdan sonra faiz dərəcələrini dəyişdirməməyə üstünlük verirlər. Mərkəzi Bankın məqsədi kommersiya banklarının yenidən maliyyələşdirməyə çıxışını asanlaşdırmaqdırsa, bu, uçot dərəcəsini aşağı salır. Bu vəziyyətdə kommersiya banklarının kredit potensialı artacaq, verdikləri kredit faizlərinin isə azalmasına şərait yaranacaq.
Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsindəki dəyişiklik yalnız pul bazarında deyil, həm dəbu tənzimləmə mexanizminin dolayı təsiri kimi özünü göstərən qiymətli kağızlar bazarındakı şərtlərdə dəyişikliklərə səbəb olur. Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin artması səbəbindən pul bazarında kreditlər və depozitlər üzrə faiz dərəcələrinin yüksəlməsi tələbin azalmasına və qiymətli kağızlar təklifinin artmasına səbəb olur. Qiymətli kağızlara tələb, eyni zamanda, qeyri-banklar tərəfindən azalır, çünki onlar üçün əmanətlər kredit təşkilatlarının birbaşa maliyyələşdirməsində bahalı kreditlərlə daha sərfəli olması səbəbindən daha cəlbedici olur. Beləliklə, Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsində artım qiymətli kağızların bazar dəyərini nisbətən azaldır.
Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsindəki azalma, əksinə, kredit və depozitləri daha ucuz hala gətirir ki, bu da əvvəllər müzakirə edilənlərin əksi proseslərinə səbəb olur. Beləliklə, qiymətli kağızlara tələb artır, təklif azalır, bazar dəyəri yüksəlir. Məlumdur ki, uçot dərəcəsində artım olsa da, bu, neft, şəkər və taxıl qiymətlərinə təsir edə bilməyəcək. Endirim nisbətinin yüksəlməsi bazar iştirakçılarının psixologiyasına təsir etmək üçün bir vasitədir. Dərəcənin dondurulması gözlənilən inflyasiyanın qarşısını almaq üçün təsirli vasitədir.
Ehtiyat tələb mexanizmi demək olar ki, bütün ölkələrdə kredit siyasəti aləti kimi istifadə olunur. Eyni zamanda, sabit bir məzənnəyə sadiq qalan ölkələr bu aləti çevik tənzimləmə siyasətinin bir hissəsi olaraq tətbiq edirlər. Bank sektoru da daxil olmaqla beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin inkişafı və azad iqtisadi zonaların, böyük regional iqtisadi birliklərin yaradılması ilə minimum ehtiyatlar siyasətinin istifadəsi dəyişən şərtlərə daim uyğunlaşma tələb edir.
Bu alətin özünəməxsus formalarının müxtəlif ölkələrdə tətbiqində maliyyə bazarının inkişafının milli xüsusiyyətlərindən asılı olaraq əhəmiyyətli fərqlər mövcuddur. Mərkəzi banklar adətən, minimum ehtiyatların fərqli bir quruluşundan, dəyərlərindəki dalğalanmaların amplitudundan və tezliyindən, faizlərin hesablanmasının xüsusiyyətlərindən, kredit təşkilatlarına yenidən maliyyələşdirilməsi üçün verilən şərtlərdən istifadə edirlər. Minimum ehtiyat tələbləri, kredit təşkilatlarının likvidliyinin sığortası müştəri depozitlərinin təminatı kimi meydana çıxır. Minimum ehtiyatlardan istifadə olunması bu gün də mövcuddur.
Pul siyasəti ən çox dövlət büdcəsi kəsirini maliyyələşdirmək məcburiyyətində qalan mərkəzi banklar tərəfindən həyata keçirilir. Büdcə profisitlə icra olunduğundan Azərbaycanda buna ehtiyac yoxdur. Son illərdə Azərbaycan Mərkəzi Bankının da fəal dəstəklədiyi rasionallıq modelinə uyğun olaraq həyata keçirilən siyasət qısa müddət ərzində ölkə iqtisadiyyatında əsaslı keyfiyyət dəyişikliklərinə səbəb oldu: inflyasiya cilovlandı (1996-cı ildən Azərbaycanda inflyasiya səviyyəsi 2-3 faizdən yuxarı qalxmadı və 2008-ci ildə 6,7 faiz, 2008-ci ildə 20,8 faiz və bu gün qlobal qeyri-sabitlik fonunda illik inflyasiya 8 faiz), büdcəkəsirinin maliyyələşdirilməsi praktikasına son qoyuldu, büdcə kəsiri ÜDM-in 1-2 faizinə qədər azaldı.
Azərbaycanda pul siyasətinin əsas məqsədi milli pul vahidinin sabitliyini təmin etməkdir. Bu vəzifə beynəlxalq hüququn mühüm prinsiplərindən biri kimi təsbit edilmişdir. Xüsusilə, Beynəlxalq Valyuta Fondunun Saziş Maddələrində təsbit olunmuş məqsədlərdən biri valyuta sabitliyini təşviq etmək, üzv dövlətlər arasında nizamlı məzənnə rejimini qorumaq və rəqabət üstünlüyü qazanmaq üçün valyuta devalvasiyasından istifadə etməməyə çalışmaqdır.
Pul siyasətinin ən vacib alətlərindən biri də məcburi ehtiyat nisbətinin müəyyənləşdirilməsidir. Məcburi ehtiyatlar pul çapını azaltmaqla pul aqreqatlarına nəzarət etmək üçün istifadə olunan bank sisteminin ümumi likvidliyini tənzimləyən bir mexanizmdir. Ehtiyat tələbləri kredit təşkilatlarının borcvermə qabiliyyətini məhdudlaşdırmaq və dövriyyədəki pul kütləsini müəyyən səviyyədə qorumaq üçün müəyyənləşdirilir. Zəruri ehtiyat nisbəti bir kredit təşkilatının öhdəliklərinin 20 faizindən çox olmamalıdır və fərqli kredit təşkilatları üçün fərqləndirilə bilər.
Müasir pul siyasəti ABŞ, İngiltərə, Almaniya və digər ölkələrin pul siyasətindən fərqli bir sıra xüsusiyyətlərə malikdir. Ölkə iqtisadiyyatında islahatların başlaması ilə iqtisadiyyatın pul tənzimlənməsinin rolu xeyli artmışdır. Bu tədbirlərin əsas istiqamətləri belədir:
– bu istiqamətdə maliyyə sabitləşməsi və əldə edilmiş nəticələrin konsolidasiyası;
–inflyasiya səviyyəsinin azaldılması;
–iqtisadi subyektlərin iqtisadiyyatda yaranan vəziyyətə uyğunlaşması üçün şəraitin yaradılması;
–iqtisadiyyatda nominal və real faiz dərəcələrinin azaldılması;
–milli valyutanın məzənnəsinin gücləndirilməsi;
–ölkənin tədiyə balansının sabitliyinin təmin edilməsi;
–inflyasiya olmayan iqtisadi artım tendensiyasına nail olunması və bunun möhkəmləndirilməsi.
Bank fondlarla heç bir komissiya haqqı almadan əməliyyatlar aparır. Ticarət banklarının yenidən maliyyələşdirilməsi, onların birbaşa borc verilməsindən imtinası və kommersiya banklarının lombard krediti praktikasından istifadə olunması üçün bazar mexanizmləri pul siyasətində daha da inkişaf etdirilir. Bundan əlavə, minimum ehtiyatların səviyyəsində azalma tendensiyası və bunların rubl və xarici valyutada cəlb olunan fondlar baxımından bərabərləşdirilməsi prinsipləri də mövcuddur. İkinci məsələ çox vacibdir, çünki kredit təşkilatlarının məcburi ehtiyatlar nisbətində tədricən azalma iqtisadiyyata borc vermək imkanlarını genişləndirir və müvafiq olaraq pul təklifini artırır. Bir sıra iqtisadçılar tərəfindən pul siyasətinin bəzi qeyri-kafiliyini ortaya qoyan əhəmiyyətli çatışmazlıqlara işarə edilir, faiz dərəcəsini tənzimləməkdən imtina tənqid olunur. Çünki hazırda sistemli bir böhran yaşanır. Bu baxımdan, nəticə etibarilə mövcud şərtlər daxilində, ölkəmizdə pul kütləsinin dövlət tənzimlənməsinin rolu maksimum olmalıdır.
Pul siyasəti əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi və iqtisadiyyatın struktur cəhətdən modernləşdirilməsi tələb edilən bir şəraitdə həyata keçirilir. Bu siyasət, eyni zamanda, qarşıya istehlak və investisiya arasında qarşılıqlı nəticə tapmaq üçün faiz dərəcələrini tarazlaşdırmaq kimi önəmli bir vəzifədə qoyur. Bundan əlavə xarici və daxili borcları ödəmək və ölkənin təhlükəsizliyini reallaşdırmaq üçün əlavə pul mənbələri tələb olunur. Bütün dövlət proqramlarının icrası iqtisadi böyümənin 4,5 faizdən aşağıya enməməsini tələb edir. Bu, xüsusilə istehlak malları və xidmətləri üçün ümumi tələbi dəstəkləməklə gerçəkləşdirilə bilər. Nəticədə isə pul bazası tədricən genişlənər.
Onu da qeyd edək ki, pul siyasətinin səmərəliliyinin meyarı inflyasiya dərəcəsi deyil, iqtisadi strukturların pulla təmin olunması, kreditlərin alınması xərcləri, bütün bank sisteminin işləməsi və bank aktivlərindən və ev təsərrüfatlarından tam istifadə edilməsidir. Pul siyasəti büdcə, maliyyəsiyasətindən ayrı həyata keçirilmir. İqtisadi inkişafın özünəməxsus problemlərinin həllində uyğunluq və faydalılıq üçün onları daim yoxlamaq lazımdır. Kreditlər asanlıqla alınmalı və eyni zamanda, qaytarılmalıdır – bu kredit sisteminin gəlirliliyini, əməliyyat sabitliyinin potensialını müəyyənləşdirir. Bank sistemi təlimatlar, konvensiyalar, sənədlər ilə doludursa, bu, kreditin bürokratizasiyasını və iqtisadiyyatın real sektorunun inkişafındakı ciddi çətinlikləri göstərir.
Bankların iqtisadiyyatda səmərəli fəaliyyətinə mane olan təsirsiz qurumların götürülməməsi halında onların çox təvazökar aktivləri olan müxtəlif prosedurların, standartların, hesabat sənədlərinin və vəzifələrin tətbiqi bu strukturların bürokratizasiyasının ən yüksək təzahürüdür. Bu, bankların risklərdən çəkinməyə, vəsaitlərin yalnız zəmanətlə etibarlı obyektlərə paylanmasına yönəlmiş davranış modelinə, bankların fəaliyyət prinsiplərində dəyişikliklərə səbəb olar.
Banklar bir vaxtlar Qərbin inkişaf etmiş ölkələrində iqtisadiyyatın ən riskli sektoru idi. İndi orada da vəziyyət tamamiləf ərqlidir, banklar ciddi riskləri dayandırıb. Bu, bir tərəfdən kapital bazarındakı dəyişikliklərin, iqtisadiyyatın strukturunun deformasiyasının bir əksidir, digər tərəfdən, hər hansı bir təşkilatın fəaliyyəti üçün pulun rolunu və pul diapazonunu gücləndirməyi simvolizə edir.
Azərbaycan manatının gücü vəzəifliyi ölkəmizdə, hətta elmi ictimaiyyətdə, rublun dollara nisbətdə bahalaşması və ya enməsi ilə eyni mənada başa düşülür. Bu, tamamilə anlaşılmazlıqdır. Manat nominal məzənnəsi, deyək ki, üç dəfə artanda, alıcılıq qabiliyyəti ikiqat yüksələndə deyil, manat xarici valyutadan az təsirli yığım və dövriyyə vasitəsi olduqda güclü olur.
Bunun üçün nisbətən sabit və proqnozlaşdırılan bir kurs lazımdır. Manatın gücü, ilk növbədə, onun dollardakı “qiymətinin” mütləq dəyəri ilə deyil, məzənnə dəyişikliyi, alıcılıq qabiliyyəti və xalqın inam səviyyəsi ilə proqnozlaşdırıla bilər.
Bu gün Azərbaycan valyuta bazarında əməliyyatların böyük əksəriyyəti vahid valyuta – ABŞ dolları ilə həyata keçirilir. Postsovet ölkələrində bu fenomenin təməli bir çox iqtisadçıların düşündüyü kimi, iqtisadi islahatların ilkin mərhələsində baş verən hiperinflyasiya ilə qoyulmuşdur.
Ancaq dollarlaşmanın yalnız yüksək inflyasiya templəri səbəbindən meydana gəldiyi və görünməmiş bir miqyasa çatması faktını nəzərə alsaq, məntiqə görə inflyasiyanın azalması ilə yanaşı, dollarlaşma səviyyəsi də aşağı düşməlidir. Hazırda bu, təcrübədə müşahidə olunmur. Bunun səbəbi, fikrimizcə, dövriyyədəki nağd dollarların yığılma vasitəsi funksiyası ilə birlikdə“yüksək likvidlikdə maliyyə aktivi” rolunu oynaması və getdikcə mübadilə və qeyri-rəsmi sektorda xidmət göstərən ödəmə vasitələridir.
Beləliklə, dollarlaşma fenomeni, ilk növbədə, milli valyutadakı əmanətlərin məzənnəsinin gözlənilməzliyi səbəbindən ucuzlaşmaya məruz qalma riskinin yüksək olması nəticəsində əhalinin öz valyutalarına olan inamsızlığı ilə izah edilməlidir.
Azərbaycan dövləti bu gün əmanətlərin təhlükəsizliyinə zəmanət verir və kredit təşkilatlarının iflas etməsi şəraitində əmanətlərin qaytarılması üçün minimum təminatlar irəli sürür. Əmanətçilər, banklarının Əmanətlərin Sığortalanması Fondundakı iştirakı, əmanət sığortası şərtləri və təzminat ödəmə qaydaları haqqında məlumat almaq hüququna malikdirlər. Bundan əlavə, hər bir vətəndaşın məlum olan banklar tərəfindən hüquqlarının pozulması faktları barədəyazılı və ya şifahi şəkildə məlumat vermək hüququ vardır.
Son beş ildə Azərbaycanın bank sisteminin inkişafında müsbət meyillər olmuşdur. Banklar hazırda yüksək artım templəri ilə fəaliyyət göstərir. Kredit qurumları müştərilərə ən böyük şəffaflıq və açıqlıq şəraitində xidmət göstərir, qabaqcıl biznes modelləri, yeni bank texnologiyaları (bank-müştəri, pul köçürmə sistemləri, debet və kredit kartları və s.), habelə müxtəlif kreditləşmə növləri (istehlakçı, ipoteka və s.) tətbiq edir.
Monetar siyasətin əsasi kimi, dövlətin nəzarətində olan bank (Azərbaycan Beynəlxalq Bankı) ölkənin bank sektorunda sistemli rol oynamaqda davam edir.
Son on ildə Azərbaycanda iflas, birləşmə və lisenziyanın ləğvi səbəbindən bankların sayı xeyli azaldı. Yenidənqurma tədbirləri, minimum kapital tələblərinin sərtləşdirilməsi və kapital adekvatlıq nisbətlərinin artırılması bank sistemlərinin möhkəmləndirilməsi və konsolidasiya prosesinin stimullaşdırılması üçün təsirli vasitə oldu.
Bir neçə kommersiya bankı hələ Mərkəzi Bankın bu tələbini yerinə yetirə bilməyib. Lakin bir ay ərzindəbu banklar nizamnamə kapitallarını artırmalıdırlar və bu, baş verməsə, lisenziyalarını itirə bilərlər. Bu, Rusiya kredit təşkilatları üçün tələbdən (5 milyon avro) çox yüksəkdir.
Pul idarəçiliyi təşkilatının səmərəliliyinin artırılması çərçivəsində 2023-cu ildən etibarən Azərbaycan Mərkəzi Bankı “faiz dəhlizi” konsepsiyasını həyata keçirməyə başlayacaq. Həddindən artıq pula olan tələbatı məhdudlaşdırmaq və inflyasiyanın azalmasına təsir etmək üçün Mərkəzi Bankın idarə heyəti tərəfindən faiz dəhlizinin maksimum həddinin 10 faiz, minimum 5 faiz, endirim dərəcəsinin isə 8 faiz müəyyənləşdirilməsi gözlənilir.
Eyni zamanda, faiz dəhlizi mexanizminin tətbiqi ilə Mərkəzi Bank, kommersiya banklarından 5 faiz nisbətində vəsait qəbul etməyə başlayıb və illik 8 faiz nisbətində vəsait verməyə hazır olduğunu bildirib. Bu əməliyyatlar bankların qısamüddətli likvidlik probleminin həllinə kömək etmək məqsədi ilə həyata keçirilir və onların iqtisadiyyata borc vermək qabiliyyətinə heç bir təsir göstərmir. Bununla birlikdə, ötən ilın əvvəlində Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin artması, ikinci dərəcəli bankların kredit faizlərinin bir qədər yüksəlməsinə səbəb oldu və iqtisadiyyata kredit verilməsinin fəaliyyətinə təsir göstərdi.
Böyük əminliklə deyə bilərik ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft sektorunda daha yüksək artımın əldə edilməsi, ixrac potensialının genişləndirilməsi, rəqabətqabiliyyətli istehsalın stimullaşdirilması, investiriyaların təşviqi, valyuta ehtiyatlarının artırılması, inflyasıyanın arzu olunan səviyyədə saxlanılması, əhalinin sosial problemlərinin aradan qaldırılması, sahibkarlara dövlət dəstəyinin daha da gücləndirilməsi və biznes mühitinə dövlət qayğısı istiqamətində aparılan geniş miqyaslı islahatlar kursu beynəlxalq maliyyə institutları tərəfindən də yüksək qiymətləndirilir.
ƏVƏZ ƏLƏKBƏROV,
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin maliyyə və maliyyə institutları kafedrasının müdiri,
iqtisad elmləri doktoru, professor, BMT-nin Sülh səfiri, Əməkdar müəllim
ELNUR SADIQOV,
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin maliyyə və maliyyə institutları kafedrasının professoru,
iqtisad elmləri doktoru, YAP İdarə Heyətinin üzvü
