Yer üzərində həyatın yarandığı gündən insanlar istilik enerjisindən istifadə etmək üçün müxtəlif alətlərdən istifadə etmişlər və bu alətlər bu gün vərdiş etdiyimiz səviyyəyə çatmaq üçün daim təkmilləşdirilmişdir. Yerin enerji ehtiyatları tükənməzdir, günəş işığı, külək, hərəkət edən maddə, yeraltı istilik mənbələri, okeanlar, mineral qaz, neft, kömür və s. kimi mənbələrdən toplanır. Başqa bir sonsuz enerji mənbəyi atom nüvələrindəki maddədir.
Hazırda enerji və onun əldə edildiyi mənbələr təkcə fiziki deyil, həm də iqtisadi, siyasi və digər aspektləri əhatə edir. Enerji mənbələrinə görə tarix boyu müharibələr, inqilablar, üsyanlar və s. baş verib və bu proses bu gün də davam edir.
Bərpa olunan mənbələr kimi bərpa olunan enerji mənbələri ekoloji səmərəliliyinə görə getdikcə həyati əhəmiyyət kəsb edir. Bununla belə, onların istifadəsi əvvəlcə məhdud idi, çünki digər enerji daşıyıcıları ilə müqayisədə xeyli baha idi. Mövcud şərtlər tamamilə bərpa olunan enerjinin xeyrinə dəyişib. Enerji sistemlərində istifadə olunan bərpa qurğuları təkmilləşdirilmiş, bu məqsədlə yeni, ucuz, keyfiyyətli materiallar yaradılmış, avtomatlaşdırma və idarəetmə mexanizmləri yenilənmiş, ətraf mühitin təmizliyinə diqqət kəskin şəkildə artırılmışdır. Nəticədə, bərpa olunan enerjidən istifadə ucuzlaşıb, üzvi və qeyri-üzvi yanacağın istifadəsi isə bahalaşıb. Beləliklə, enerji mənbələrindən istifadəyə diqqət və maraq artmış, bu sahəyə münasibət tamamilə dəyişmişdir.
COP 29 və ya Tərəflərin 29-cu Konfransı iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədbirləri müzakirə etmək və danışıqlar aparmaq üçün dünya ölkələrindən olan nümayəndələrin bir araya gəldiyi mühüm qlobal tədbirdir. COP 29 bərpa olunan enerjiyə necə müraciət edə bilər:
1. Bərpa Olunan Enerji Hədəfləri üzrə Öhdəliklər: Ölkələr günəş, külək, su və geotermal enerji kimi bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəni artırmağı öhdəsinə götürə bilər. Bu öhdəliklər istixana qazları emissiyalarının azaldılması və qalıq yanacaqlardan uzaqlaşdırılması üçün çox vacibdir.
2. Bərpa Olunan Enerji Layihələrinə Maliyyə Dəstəyi: Bu dəstək beynəlxalq fondlar, qrantlar, kreditlər və inkişaf etmiş dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların investisiyalarından gələ bilər.
3. Texnologiyaların Transferi və Potensialın Gücləndirilməsi. İnkişaf etməkdə olan ölkələr tez-tez bərpa olunan enerji texnologiyalarının əldə edilməsində və onları effektiv şəkildə həyata keçirmək və saxlamaq üçün lazımi bacarıqların formalaşdırılmasında yardım tələb edir.
4. Siyasət Çərçivələri və Təşviqlər: Buraya əlavə tariflər, vergi güzəştləri, bərpa olunan enerji standartları və karbon qiymətləri kimi tədbirlər daxildir.
5. Bərpa olunan Enerjinin Milli Planlara İnteqrasiyası: Ölkələr bərpa olunan enerjinin öz milli enerji strategiyalarına və iqlim fəaliyyət planlarına inteqrasiyası planlarını təqdim edə bilər. Bura konkret hədəflərin müəyyən edilməsi, tənzimləyici çərçivələrin tətbiqi və bərpa olunan enerji layihələrinin hazırlanması daxildir.
6. Bərpa olunan Enerji İnnovasiyaları və Tədqiqatları: Bura yeni texnologiyaların inkişafı, enerji saxlama həllərinin təkmilləşdirilməsi və bərpa olunan enerji sistemlərinin səmərəliliyinin artırılması daxildir.
UNEC-in Mühəndislik fakültəsinin “Ekologiya mühəndisliyi”
ixtisasının tələbəsi Kəmalə Cahangirova
