COP29 və Azərbaycan

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İqlim Dəyişikliyi Konfransları BMT-nin İqlim Dəyişikliyi haqqında Çərçivə Konvensiyası (UNFCCC) çərçivəsində hər il keçirilən konfranslardır.

Bu görüşlər iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə əldə edilmiş tərəqqini qiymətləndirmək və 1990-cı illərin ortalarından etibarən inkişaf etmiş ölkələr üçün istixana qazı emissiyalarını azaltmaq üçün hüquqi cəhətdən məcburi öhdəliklər qoyan Kioto Protokolunu müzakirə etmək üçün UNFCCC tərəflərinin – Tərəflər Konfransının (COP) rəsmi görüşü kimi xidmət edir. Hər il dünyanın hər yerindən hökumət nümayəndələri COP-da (Tərəflər Konfransı) toplaşaraq iqlim dəyişmələrinin qarşısının alınması istiqamətində birgə səylər göstərir.

Hər il fərqli ölkənin ev sahibliyi etdiyi BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının ilk tədbiri 1995-ci ilin martında Berlində, sonuncusu - 28-ci sessiyası (COP28) isə 2023-cü ildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərində keçirilib. Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası, yəni COP29 isə bu ilin noyabr ayında Azərbaycanda, Bakı şəhərində keçiriləcək. Bununla bağlı qərar COP28-in ötən il dekabrın 11-də Dubayda keçirilmiş plenar iclasında qəbul olunub. Bu, dünyanın bir nömrəli beynəlxalq tədbiridir, beynəlxalq konfransıdır, ölkələrin təmsilçiliyi nöqteyi-nəzərindən BMT Baş Assambleyasından geri qalmır. COP29 (Conference of the Parties 29), BMT-nin İqlim Dəyişiklikləri üzrə Çərçivə Konvensiyasının 29-cu illik toplantısıdır və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün beynəlxalq tədbirləri müzakirə etməyi hədəfləyir. Bu konfrans hər il müxtəlif ölkələrdə təşkil olunur və hökumət nümayəndələri, alimlər, iqlim fəalları və digər maraqlı tərəflər bir araya gəlir. Məqsəd Paris Sazişi kimi qlobal razılaşmaları nəzərdən keçirmək və yeni öhdəliklər götürməkdir.

2024-cü ildə keçirilməsi planlaşdırılan COP29-un əsas məqsədi qlobal temperatur artımını 1,5°C ilə məhdudlaşdırmaq üçün yeni tədbirlərin qəbul edilməsi, iqlimə uyğunlaşma, maliyyə dəstəyi və iqlim ədalətinin təmin olunması məsələlərinə diqqət çəkməkdir. Bu görüşdə inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı necə daha effektiv tədbirlər görə biləcəyi də əsas müzakirə mövzularından biri olacaq.

COP29-UN AZƏRBAYCANA TƏSİRİ

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi, ölkənin beynəlxalq aləmdə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə önəmli bir platforma yaratmasına və beynəlxalq nüfuzunu gücləndirməsinə kömək edəcəkdir. Bu hadisə Azərbaycanın qlobal miqyasda iqlim dəyişikliyi sahəsində liderlik etmək istəyini nümayiş etdirərək bir sıra mühüm təsirlərə səbəb ola bilər:

1. Azərbaycanın Beynəlxalq İqlim Arenasında Rolu Güclənəcək

COP29 kimi bir tədbirə ev sahibliyi etmək, Azərbaycanın iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizəyə nə dərəcədə ciddi yanaşdığını göstərir və ölkənin qlobal ekoloji platformalarda liderlik mövqeyini gücləndirir. Bu, Azərbaycanı ekoloji siyasətlərin inkişafında etibarlı bir tərəfdaş kimi göstərərək:

Azərbaycanı iqlim dəyişikliyinə qarşı aparılan mübarizədə model bir ölkə kimi tanıda bilər. Ölkəni iqlim dəyişikliyi ilə bağlı mövzularda beynəlxalq tədbirlərdə daha çox təmsil olunan və qərarlara təsir edən bir mövqeyə gətirə bilər.

2. Regional Liderlik və Qafqaz Regionunda Ekoloji Təşəbbüslərin Artması

Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi Qafqaz regionu üçün də böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu tədbir, region ölkələrinin ekoloji sahədə əməkdaşlıq etməsi üçün nümunə ola bilər və bir sıra regional ekoloji təşəbbüslərin başlamasına səbəb ola bilər:

Qafqazda iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və regional layihələr: Azərbaycan, qonşu ölkələr ilə ekoloji proqramlar icra edərək iqlim dəyişikliyi təsirlərinə qarşı birgə adaptasiya tədbirləri həyata keçirə bilər.

Ətraf mühitin qorunması üzrə yeni regional fondlar: Qafqazda və Mərkəzi Asiyada ətraf mühit fondlarının qurulmasına və layihələrə maliyyə vəsaitinin cəlb olunmasına səbəb ola bilər.

3. Beynəlxalq Şirkətlərin Azərbaycana Diqqətinin Artması və İnvestisiya İmkanları

COP29, bərpa olunan enerji, ətraf mühitin mühafizəsi və yaşıl texnologiyalar sahəsində fəaliyyət göstərən beynəlxalq şirkətlərin diqqətini Azərbaycana yönəldəcək. Bu, ölkəyə yeni xarici sərmayələrin cəlb edilməsinə səbəb ola bilər:

Yaşıl enerji layihələrinə sərmayə axını: Günəş, külək enerjisi və ekoloji texnologiyalar sahəsində fəaliyyət göstərən şirkətlər Azərbaycanda layihələrə investisiya qoya bilər.

Texnoloji biliklərin transferi: COP29-a qatılan beynəlxalq şirkətlərin təcrübəsi ölkənin texnologiya bazasına da təsir edərək yaşıl texnologiyaların Azərbaycanda inkişafına təkan verə bilər.

4. Azərbaycanın Ekoloji Qanunvericiliyinin və Siyasətinin Güclənməsi

COP29 kimi bir tədbirin keçirilməsi Azərbaycanın daxili qanunvericiliyində ekoloji tənzimləmələrin gücləndirilməsinə səbəb ola bilər. Azərbaycan, öz ətraf mühit siyasətini beynəlxalq standartlara uyğunlaşdıraraq:

İqlim dəyişikliyi qanunvericiliyini inkişaf etdirə bilər və bu, ölkə daxilində daha sərt ekoloji tələblər və nəzarət mexanizmlərinin tətbiqinə yol aça bilər.

Beynəlxalq normalara uyğunlaşdırma: Bu cür tədbirlər Azərbaycanın digər ölkələrə ekoloji sahədə standartlaşdırılmış qanunvericilik modellərini qəbul etməsinə və öz siyasətlərini gücləndirməsinə təkan verə bilər.

5. Turizm və Beynəlxalq İctimaiyyətin Diqqətinin Cəlb Edilməsi

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi ölkəyə turizm baxımından da müsbət təsir göstərəcəkdir. Çox sayda iştirakçının Azərbaycana gəlməsi ölkənin zəngin mədəniyyətini və təbiətini tanıdacaq:

Eko-turizmin inkişafı: Bu tədbir, Azərbaycanın ekoturizm potensialını nümayiş etdirərək gələcəkdə daha çox turist cəlb edə bilər.

Mədəniyyət və turizm sektoru üçün yeni imkanlar: Beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edən nümayəndələr Azərbaycanın təbiəti və mədəniyyəti ilə tanış olacaq və bu, ölkənin tanıtımına müsbət təsir edəcək.

6. Qlobal İqlim Dəyişikliyi ilə Mübarizədə Azərbaycana Dəstək Artacaq

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi beynəlxalq ictimaiyyətin Azərbaycanda ekoloji və iqlim layihələrinə dəstəyini artıracaq. Bu dəstək həm maliyyə, həm də texniki dəstək şəklində ola bilər:

Maliyyə yardımları və texniki dəstək: İnkişaf etməkdə olan ölkələr üçün nəzərdə tutulan beynəlxalq fondlardan Azərbaycan da faydalana bilər.

Ekoloji layihələr üçün beynəlxalq ekspertlərin iştirakı: COP29 çərçivəsində Azərbaycan ekoloji layihələrdə beynəlxalq ekspertləri cəlb edərək iqlim dəyişikliyi ilə bağlı tədbirlərini gücləndirə bilər.

7. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda Yaşıl İqtisadiyyat və Dayanıqlı İnkişafın Həyata Keçirilməsi

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi Qarabağ və Şərqi Zəngəzur ərazilərində yaşıl iqtisadiyyat modelinin qurulması üçün də diqqəti cəlb edəcək. Bu tədbir:

Ekoloji turizm, yaşıl enerji və dayanıqlı şəhər infrastrukturu kimi layihələrin inkişafına dəstək olacaq. Beynəlxalq donorların bu ərazilərdəki layihələrə marağını artıraraq Azərbaycanın ekoloji və iqtisadi inkişafını sürətləndirəcək.

Nəticə:

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi, ölkənin beynəlxalq arenada daha güclü bir iqlim dəyişikliyi lideri kimi tanınmasına, ekoloji innovasiyaların inkişafına və xarici sərmayələrin artmasına səbəb olacaq. Bu tədbir, Azərbaycan üçün həm iqtisadi, həm də ekoloji cəhətdən geniş perspektivlər açaraq gələcək nəsillər üçün daha dayanıqlı bir ekosistem yaratmaq üçün yeni imkanlar yaradır.

Bəs COP29-da könüllü olmaq bizə nə fayda verir və kimlər könüllü ola bilər?

COP29-da könüllü olmaq beynəlxalq layihələrdə iştirak və əməkdaşlıq imkanlarını genişləndirə bilər. Bu konfransda könüllü olmaq beynəlxalq ekoloji layihələrə töhfə vermək və bu sahədə peşəkar inkişaf üçün vacib təcrübələr qazandırır. COP29-da könüllü olmağın beynəlxalq layihələrə təsirinin əsas aspektləri aşağıdakılardan ibarətdir:

Qlobal Şəbəkənin Qurulması: COP29 könüllüləri konfransda müxtəlif ölkələrdən olan ekspertlər, alimlər, təşkilat rəhbərləri və fəallarla tanışlıq imkanı əldə edirlər. Bu, beynəlxalq layihələrdə əməkdaşlıq üçün geniş bir şəbəkənin qurulmasına imkan verir və gələcəkdə birgə layihələrdə iştirak şansını artırır.

Layihə İdarəetmə Bacarıqlarının İnkişafı: Könüllülər, COP29 kimi irimiqyaslı tədbirin təşkili və icrasında rol alaraq layihə idarəetməsi və təşkilatçılıq sahəsində təcrübə qazanırlar. Bu təcrübə beynəlxalq ekoloji layihələrin həyata keçirilməsi zamanı çox qiymətli ola bilər. Çünki bu sahədə əldə edilən bacarıqlar (məsələn, koordinasiya, zamanın idarə olunması və komanda işi) böyük layihələrdə uğur qazanmaq üçün vacibdir.

Təcrübə və Bilik Paylaşımı: COP29-da əldə edilən biliklər və təcrübələr gələcək beynəlxalq layihələrdə tətbiq oluna bilər. Könüllülər burada dayanıqlılıq, ətraf mühitin qorunması və iqlim dəyişiklikləri ilə bağlı biliklərini genişləndirir və bu sahədə daha məlumatlı olurlar. Bu bilikləri beynəlxalq layihələrə ötürərək daha innovativ və təsirli həll yolları təklif edə bilərlər.

Ekoloji Təlim və Sertifikatlar: Bəzi könüllü proqramları iqlim dəyişikliyi və ekoloji layihələrlə bağlı xüsusi təlimlər və sertifikat proqramları təqdim edir. Bu sertifikatlar beynəlxalq səviyyədə tanınır və digər qlobal layihələrdə iştirak üçün yaxşı bir əsas təşkil edir. Könüllülük təcrübəsi həmçinin CV-yə əlavə dəyər qatır və peşəkar karyerada üstünlük verir.

Maliyyə və Texnoloji Dəstəkə Yanaşma Bacarıqları: COP29 kimi konfranslarda könüllülər iqlim maliyyələşməsi, texnologiya transferləri və inkişaf etməkdə olan ölkələrə dəstək strategiyaları haqqında məlumat əldə edirlər. Bu biliklər, beynəlxalq layihələrin planlanmasında, maliyyə vəsaitlərinin əldə olunmasında və texnoloji həllərin tətbiqində daha səmərəli yanaşmalar inkişaf etdirməkdə kömək edir.

İqlim Diplomatiyası və Tərəfdaşlıq Bacarıqları: COP29 tədbirində iştirak beynəlxalq iqlim diplomatiyası ilə tanış olmaq üçün ideal fürsətdir. Burada könüllülər, fərqli ölkələr və təşkilatlar arasında əməkdaşlıq proseslərini izləyərək, beynəlxalq tərəfdaşlıq qurma və ekoloji diplomatiya bacarıqlarını təkmilləşdirə bilərlər. Bu təcrübə gələcək beynəlxalq layihələrdə diplomatik yanaşmaların inkişafına dəstək olur.

Yeni Fikirlərin İnkişafı və Yayımlanması: COP29, iqlim dəyişikliyi və ekoloji problemlərə dair müxtəlif innovativ yanaşmaları bir araya gətirir. Könüllülər bu konfransda yeni fikirləri, texnologiyaları və strategiyaları öyrənərək beynəlxalq layihələrdə bu yanaşmaları tətbiq edə bilərlər. Bu da layihələrin daha təsirli və dayanıqlı olmasına kömək edir.

Nəticədə, COP29-da könüllü olmaq, beynəlxalq layihələrdə iştirakçılar üçün daha geniş perspektivlər açır və bu layihələrdə uğur qazanmaq üçün zəruri bacarıq və əlaqələri inkişaf etdirir. Bu, həmçinin gənc liderlər üçün qlobal səviyyədə ekoloji problemlərə qarşı həllər tapmağa daha böyük həvəs yaradır.

COP29-da könüllü olma proqramına müxtəlif sahələrdən və təcrübələrdən olan insanlar qoşula bilər. Bu, iqlim dəyişikliyi, ətraf mühitin mühafizəsi və davamlı inkişafla maraqlanan, həmçinin fərqli bacarıq və biliklərə malik olan şəxsləri əhatə edir. Aşağıda kimlərin bu proqramda iştirak edə biləcəyi barədə bəzi nümunələr verilib:

1. Tələbələr və Gənclər

Ekologiya, iqlim dəyişikliyi, sosial elmlər və mühəndislik kimi sahələrdə təhsil alan tələbələr.

Gənclər təşkilatları və ekoloji təşəbbüslərdə aktiv iştirak edən gənclər.

2. Tədqiqatçılar və Akademiklər

İqlim dəyişikliyi, ətraf mühit və davamlı inkişaf sahələrində tədqiqat aparan akademiklər.

Tədqiqat nəticələrini və bilikləri könüllü fəaliyyətlərdə tətbiq etmək istəyən mütəxəssislər.

3. İctimai Aktivistlər və Ekologiya Təşkilatlarının Üzvləri

Ekoloji qruplar və qeyri-hökumət təşkilatlarında çalışan, ətraf mühitin mühafizəsi və davamlı inkişaf mövzularında fəaliyyət göstərən aktivistlər.

İctimaiyyətin maarifləndirilməsi və ekoloji tədbirlərdə iştirak etmək istəyən şəxslər.

4. İş Dünyası və Peşəkar Mütəxəssislər

Sahibkarlar, ekoloji və davamlı inkişaf sahələrində mütəxəssislər.

Müxtəlif sahələrdə təcrübəsi olan və könüllü proqramlara əlavə dəyər qatan peşəkarlar.

5. Ekoloqlar və Təbii Resurslar Mütəxəssisləri

Təbii mühitin qorunması və ekosistemlərin idarə edilməsi sahəsində çalışan mütəxəssislər.

Ekoloji monitorinq, bərpa olunan enerji və davamlı kənd təsərrüfatı sahələrində bilik və təcrübəyə malik olan şəxslər.

6. Hüquqşünaslar

Ekoloji hüquq, insan hüquqları və beynəlxalq hüquq sahələrində çalışan hüquqşünaslar.

Ekoloji qanunvericiliyin inkişafında və hüquqi məsələlərin həllində iştirak etmək istəyən şəxslər.

7. Könüllülük Proqramlarında İştirak Etmək İstəyən Hər Kəs

İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmağa və ətraf mühiti qorumağa marağı olan, fərqli yaş qruplarından olan insanlar.

İştirakçılar könüllü işlərinin mahiyyətinə, həcminə və müddətinə görə fərqlənə bilər, lakin əsas məqsəd iqlim və ətraf mühitlə bağlı bilik və bacarıqları artırmaqdır.

Nəticədə görürük ki, COP29-da könüllü olmaq üçün açıq olan bu proqramlar, fərqli sahələrdən olan insanlara, həmçinin müxtəlif yaş və təcrübəyə malik şəxslərə iştirak imkanı tanıyır. Beləliklə, iqlim dəyişikliyi və ətraf mühitin qorunması mövzusunda həvəsli olan hər kəs bu təşəbbüsə qoşula bilər. Bu, yalnız şəxsi inkişaf üçün deyil, eyni zamanda qlobal iqlim siyasətinə və mübarizəsinə töhfə vermək üçün əhəmiyyətli bir fürsətdir.

COP29-a qoşulmaq istəyən könüllülərin yaş həddi adətən təşkilatların və proqramların tələblərinə görə dəyişir. Ümumiyyətlə, aşağıdakı yaş qruplarını əhatə edə bilər:

1. Gənclər və Tələbələr

16-24 yaş arası gənclər: Bu yaş qrupu, xüsusən də universitet tələbələri və məktəbli gənclər üçün könüllülük imkanları təqdim edilir. Bu proqramlar, gənclərin iqlim dəyişikliyi və ekoloji məsələlər haqqında biliklərini artırmaq üçün mükəmməl bir platformadır.

2. Böyüklər

25 yaşdan yuxarı olan şəxslər: Bu yaş qrupuna aid olan insanlar, öz peşəkar təcrübələrini və biliklərini könüllü fəaliyyətlərdə tətbiq edə bilərlər.

3. Yaş Həddinin Müxtəlifliyi

Hər yaşdan iştirak: Bəzi təşkilatlar və proqramlar, yaş həddi ilə məhdudlaşmadan daha çox şəxslərin iştirakını təşviq edir. Məsələn, 50 yaş və daha yuxarı olan könüllülər üçün də imkanlar təqdim edilə bilər.

Nigar Ağayeva
Maliyyə və mühasibat fakültəsinin I kurs tələbəsi